Zofia Szlenkierówna – portret filmowy pionierki polskiego pielęgniarstwa

Zofia Szlenkierówna to pielęgniarka na medal – i to dosłownie! Odznaczono ją wieloma orderami, w tym medalem Florence Nightingale, który jest przyznawany tylko wtedy gdy ktoś wykaże się wyjątkową odwagą i poświęceniem się chorym, rannym lub za wzorową i przykładową służbę, twórcze i pionierskie idea w dziedzinie zdrowia publicznego i nauczania pielęgniarstwa. Co dokładnie zrobiła? Dlaczego nazywa się ją pionierką? Zapraszamy do obejrzenia portretu filmowego przygotowanego przez Biuro Programu „Niepodległa”.

Zofia Szlenkierówna (7.09.1882 – 2.10.1939)

Zofia Szlenkierówna pochodziła z bogatej rodziny filantropów i społeczników. Gdy miała 18 lat i zmarł jej ojciec mogła rozporządzać ogromnym spadkiem. Zamiast jednak przeznaczyć pieniądze na luksusowe życie zaczęła działać na szerokich polach pomocy społecznej. Początkowo chciała zostać lekarzem, ale potem los skierował ją w kierunku pielęgniarstwa.

Jeszcze przed I wojną światową Zofia Szlenkierówna ufundowała szpital pediatryczny i nadzorowała jego budowę i wyposażanie. Nowoczesną placówkę, która stosowała najnowsze rozwiązania w leczeniu chorób dzieci, po ukończeniu przekazała bezpłatnie miastu Warszawa, ale do końca życia pełniła rolę jego kuratorki. Szpital im. Karola i Marii (nazwany tak na cześć jej rodziców) leczył wszystkich, bez względu na wyznanie i pochodzenie. Można spotkać wyliczenia, że w ciągu 20 lat funkcjonowania w placówce leczonych było nawet 60 tys. dzieci, a około 600 tys. uzyskało doraźną pomoc ambulatoryjną. Co więcej, na szpitalnych dyżurach praktykę zdobywali młodzi pediatrzy i pielęgniarki, którzy później nieśli pomoc małym obywatelom II Rzeczpospolitej i podczas II wojny światowej.

Pielęgniarki w II Rzeczpospolitej – Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa

Mimo że zawód pielęgniarki znany był od dawna, opiekę nad chorymi sprawowały głównie zakonnice. W Europie, która zaraz miała zmierzyć się z wielką wojną i dalszymi konfliktami granicznymi, stworzenie systemu świeckiego profesjonalnego pielęgniarstwa zaczynało mieć coraz większe znaczenie. Szlenkierówna niosła pomoc podczas I wojny światowej – na przykład zorganizowała pomoc sanitarną i współtworzyła schronisko dla uchodźców z zbombardowanego w 1914 roku Kalisza. Gdy Polska odzyskała niepodległość miała 36 lat.

W 1921 roku, gdy powstawała Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa, Szlenkierówna była jednym z członków założycieli fundacji ją prowadzącej. Korzystała ze swojej wiedzy i doświadczenia – sama kształciła się w Genewie i Londynie. Zanim w 1928 roku objęła stanowisko dyrektorki szkoły doszkalała się jeszcze we francuskim Bordeaux. Warszawską placówką kierowała przez 8 lat. Była bardzo wymagająca, duży nacisk kładła na etykę zawodu, ale też dbała o swoje uczennice.

Zofia Szlenkierówna była też autorytetem w kwestiach zdrowia publicznego. Brała udział w komisjach miejskich i stowarzyszeniach branżowych, gdzie pomagała rozwijać system warszawskiego szpitalnictwa. Jej nazwisko można odnaleźć w komitetach redakcyjnych profesjonalnych wydawnictw dotyczących zdrowego wychowania dzieci i młodzieży, profilaktyki chorób i macierzyństwa. Za swoje zasługi otrzymała wysokie odznaczenia – przyznano jej m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Florence Nightingale czy papieski order Pro Ecclesia et Pontifice.

Portret filmowy polskiej pionierki świeckiego pielęgniarstwa

Dzień premiery portretu filmowego wybrano nieprzypadkowo – 12 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Położnych. Jest to też data urodzin Florence Nightingale. Ta niezwykła kobieta w połowie XIX wieku zmieniała świat, była prekursorką nowoczesnego pielęgniarstwa i założyła pierwszą w historii szkołę pielęgniarstwa, organizującą profesjonalne szkolenia z metod pielęgnacji chorych i rannych. Ze względu na charakter i osiągnięcia obu pań, polscy publicyści nazywali Zofię Szlenkierównę „polską Florence Nightingale”.